از خانه‌ام چه می‌خواهم؟
«سلیقه»! این واژه بی‌گمان، سرآغاز بحث در‌خصوص خرید هر‌چیزی است. از لباس گرفته تا خودرو، از گوشی تلفن همراه گرفته تا خانه. اما اندکی که تأمل کنیم، می‌بینیم ما سلیقه را در کنار بسیاری فاکتورهای دیگر می‌گذاریم و انتخاب می‌کنیم. هیچ‌گاه تنها طراحی چراغ و رنگ یک خودرو، که ارتباط مستقیمی با سلیقه دارد، تنها عوامل خرید آن خودرو نمی‌شوند و اگر از مبحث قیمت بگذریم، به‌طور حتم حجم موتور، تعداد سیلندر، فاکتورهای ایمنی و … عوامل مهمی در انتخاب خودرو هستند.
پیش از این در‌خصوص عرصه‌ها و فضاها در ساختمان‌های مسکونی گفته‌ایم، با شناخت عرصه و فضا هر خانواده‌ای باید انتظارات خود را از فضاهای مسکونی تعریف کند و زمان طراحی یا خرید منزل آن انتظارات را مورد توجه قرار دهد. واضح است که این انتظارات می‌بایستی مطابق با حداقل فضاهای مورد نیاز یک کاربری باشد.
حال در این مطلب بررسی می‌کنیم که در طراحی (یا بازدید برای خرید و اجاره) یک آپارتمان چه چیزهایی را مدنظر قرار دهیم؟
۱. توده‌گذاری و جانمایی فضاهای داخلی پلان
اولین و شاید مهم‌ترین نکته‌ای که باید در طراحی یا بازدید از واحد‌های آپارتمانی درنظر گرفت، توجه به توده‌گذاری پلان و جانمایی فضاهای عمومی و فضاهای خصوصی ساختمان است. این مورد درباره ساختمان‌های شمالی چندان مشکل نیست، زیرا در این ساختمان‌ها در اغلب موارد، فضاهای عمومی خانه، یعنی سالن پذیرایی و در بسیاری از موارد هم نشیمن و آشپزخانه را مشرف به حیاط طراحی می‌شوند تا دارای بهترین شرایط جذب نور باشند. در جهت مختلف و در انتهای زمین نقشه نیز، معمولاً اتاق خواب‌ها را طراحی می‌کنیم تا نور و تهویه هوای آن توسط یک نورگیر تأمین شوند.
معمولاً بهترین و مفید‌ترین نور در ساختمان، نور روز جنوبی است، در ساختمان‌های جنوبی این نور از سمت پنجره‌های جنوبی طراحی می‌شود، به‌همین‌دلیل هم بایستی جانمایی فضاهای ساختمان طوری طراحی شود که فضاهای عمومی مانند آشپزخانه و پذیرایی مشرف به حیاط و برعکس، اتاق‌خواب‌ها را رو به خیابان باشند. در‌غیر‌این‌صورت، عملاً در طول روز که کسی از اتاق‌خواب‌ها استفاده نمی‌کند، بهترین و بیشترین نور را از دست می‌دهیم و قسمت‌های پر مصرف خانه، مانند پذیرایی در طول روز، از نور زیبای آفتاب بی‌نصیب می‌ماند. علاوه‌بر این، وجود اتاق‌ها رو به حیاط باعث می‌شود تا نور شدید و مستقیم آفتاب، باعث آزار ساکنان در ساعات اولیه روز می‌شود.
پس زمانی‌که برای بازدید خرید یا اجاره یک ساختمان می‌روید، به جهت شمال و جنوب کاملا توجه کنید، چه بسا شما با پنجره‌ای بزرگ اما فاقد کاربرد متداوم مواجه باشید.
۲. کنترل کردن نور ساختمان
اگرچه نور طبیعی می‌تواند کیفیت فضای داخلی را افزایش دهد، اما ورود نور بیش از حد به داخل ساختمان، می‌تواند باعث مزاحمت برای ساکنان و افت زیبایی طراحی فضای داخلی ساختمان شود. یکی از مواردی که در طراحی‌ها می‌بینیم این است که برخی طراحان سعی می‌کنند هرکجا دسترسی به نور مستقیم وجود دارد، بیشترین نورگیری را داشته باشد. این موضوع، بیشتر برای پذیرایی کاربرد دارد، اما برای قسمت‌های خصوصی یا نیمه‌عمومی چندان جالب نیست. به‌عنوان مثال نورگیری اتاق خواب‌ها نباید با پنجره‌های خیلی بزرگ (مثلاً ۳ متری) تأمین شود، وجود چنین پنجره‌هایی نه تنها از نظر کنترل دما و عایق‌بندی حرارتی مشکل‌تر است، بلکه بسیاری از افراد دوست ندارند اتاق خوابشان، پنجره‌های خیلی بزرگ رو به بیرون داشته باشد و همواره سعی می‌کنند آنها را با پرده‌های بزرگ بپوشانند. این امر یکی از نکات مهم در طراحی نقشه ساختمان است. زیرا یک طراح باید با توجه به مکان ساختمان، شدت تابش آفتاب، بافت فرهنگی و اجتماعی و شرایط ساختمان‌های روبرو و مشرف به آن ساختمان، بتواند این ابعاد را در بهترین شرایط طراحی کند. این موارد، در مورد اتاق نشیمن خصوصی و اتاق تلویزیون که در برخی از ساختمان‌ها طراحی می‌شود هم صدق می‌کند. نورگیر زیاد در این اتاق‌ها (خصوصاً اتاق تلویزیون) کاربرد آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و نور باید به صورت کاملاً کنترل شده به داخل این اتاق‌ها بتابد.
آشپزخانه قلب خانه است و معمولاً خانم‌های خانه‌دار، زمان زیادی را در طول روز در این بخش از خانه می‌گذرانند. نورگیری و تهویه آشپزخانه اهمیت بسیار زیادی در طراحی ساختمان دارد و باید توجه داشته باشیم که وجود وسایل گرم‌کننده مانند اجاق گاز، پکیج و حتی یخچال‌فریزر در این فضا، به اندازه کافی محیط را گرم می‌کنند. اگر نور شدید آفتاب (خصوصاً در فصل‌های گرم سال) هم مستقیماً و شدیداً به داخل آشپزخانه بتابد، می‌تواند در هنگام انجام کارهای روزانه موجب خستگی خانم خانه شود. بنابراین باید آشپزخانه طوری طراحی شود که نور با شدت به داخل آن نتابد.
پس وقتی وارد خانه‌ای شدید سعی کنید منطقی با پنجره‌ها مواجه شوید و اسیر واژه «غرق نور» نشوید.
- بیشتر بخوانید: نکات مهم در طراحی و پیاده‌سازی نمای بیرونی ساختمان
۳. روابط فضاهای داخلی و سیرکولاسیون
یکی از نکات که در طراحی ساختمان‌ها بایستی به آن توجه ویژه داشت، روابط فضاهای داخلی ساختمان و دسترسی‌ها و رابطه آنها با یکدیگر است. به‌عنوان‌مثال همیشه سعی می‌شود در محل در ورودی ساختمان، جایی به‌عنوان رختکن در نظرگرفته شود. این نکته خیلی مهم است که در ورودی، مستقیماً به روی پذیرایی یا نشیمن خانه باز نشود. این فضا علاوه بر اینکه می‌تواند از ورود افراد به فضاهای خصوصی خانه جلوگیری کند می‌تواند جای خوبی برای قرار دادن رختکن و جاکفشی نیز باشد. به‌هرحال در کشور ما، هنوز بسیاری از مردم از اینکه با کفش وارد خانه شوند پرهیز می‌کنند و ترجیح می‌دهند فضای جلوی در مخصوص کفش‌ها باشد.
در مواردی که نتوانیم این محل را به ورودی ساده اختصاص دهیم، می‌توانیم با ترکیب آن به‌عنوان ورودی سرویس بهداشتی یا ورودی مجزا به آشپزخانه یا نشیمن خصوصی، به روش‌های خلاقانه‌ای بهترین استفاده را از فضای کم نقشه داشته باشیم.
نکته دیگری که در طراحی معماری و ساختمان در نظر می‌گیریم این است که در اتاق‌ها و خصوصاً در حمام و سرویس‌های بهداشتی از فضاهای عمومی مانند نهارخوری، نشیمن و ترجیحاً آشپزخانه قابل‌رؤیت نباشد.
۴. اندازه و مساحت فضاهای داخلی ساختمان
رعایت حداقل استانداردهای طراحی همیشه باید مدنظرتان باشد و انتظارات خود را از فضاها بر اساس متراژ کلی ساختمان تعریف کنید. مثلاً آشپزخانه که یکی از پرکاربردترین فضاها در ساختمان است نباید مساحتی کمتر از ۱۰درصد زیربنای کل نقشه ساختمان را داشته باشد. یعنی مثلاً اگر یک واحد ساختمان، مساحتی برابر ۱۲۰ مترمربع دارد، باید آشپزخانه آن حداقل ۱۲ مترمربع باشد.
یا مثلاً درباره اتاق‌خواب‌ها نباید فضای داخلی کمتر از ۱۲ متر باشد و این فضا بدون در نظر گرفتن کمد‌های دیواری است. پس با واقعیت روبرو شوید. آپارتمان‌های کوچک را به زور فضای کمتر اتاق‌ها، دوخوابه نکنید. شما قرار است در آن خانه زندگی کنید، پس بهتر است موقع بازدید یا طراحی یک اتاق مناسب داشته باشید تا دو اتاق نامناسب.
بی‌گمان فاکتورهای زیادی در خرید، اجاره و یا طراحی یک آپارتمان نقش دارند، منتها این شمائید که نهایتا کاربر آن آپارتمان خواهید بود. پس با توجه به خواسته‌هاتان دنبال بهترین طرح باشید و یادتان باشد، اصول معماری بر اساس مطالعات فراوان بر فیزیک جسمی و روان فردی و جمعی خانواده‌ها بنیان گذاشته شده‌اند، دست‌کم‌شان نگیرید.
با سلام و تشکر از مطلب قابل استفاده تان؛ نهار غلط است و معنای دیگری دارد که حتما مورد نظرتان در این مطلب نمی باشد پس ناهار استفاده نمایید. موفق باشید.