خودرو ارزان می‌شود یا نه؟ مسئله این است

وقتی بفهمید در اروپا و کشوری مثل آلمان که مهد صنعت خودروسازی دنیا است، فقط با پیش پرداخت ۵۰۰ یورو (چیزی معادل ۱۷ تا ۱۸ میلیون تومان امروز) می‌توان یک دستگاه سیتروئن C3 مدل روز با امکانات و آپشن‌های کامل خرید -خودرویی که نه شرکت گرم‌کن صندلی را از رویش حذف کرده و نه رینگهایش را برداشته- از خودتان چه می پرسید؟ حتما شرایط کنونی بازار خودروی ما و مشتری‌هایش را مثل آلیس در سرزمین عجایب می‌پندارید!

اگر نگاهی به قیمت امروز سیتروئن C3 صفر کیلومتر مدل ۱۳۹۸ بیاندازید، به عددی حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان می‌رسید. حال، اگر قیمت هر واحد یورو را حدود ۳۵ هزار تومان در نظر بگیریم، به عبارتی این خودرو برای یک مشتری ایرانی چیزی حدود ۳۲ هزار یورو تمام می‌شود! درصورتی که این خودرو در کشور آلمان بیشتر از ۱۹ هزار یورو قیمت ندارد. در واقع، اگر خبری از عوارض چندین و چندگانه واردات خودرو در کشورمان نبود، حتی در وضعیت گرانی امروز هم شما می‌توانستید با پرداخت حدود ۶۶۰ میلیون تومان صاحب این خودرو شوید. این اتفاق درصورتی رخ می‌دهد که پرداخت اضافه بهایی حدود ۴۰۰ میلیون تومان، طبق معمول بر دوش مشتری می‌افتد.

وقتی به قیمت یورویی سیتروئن C3 در کشورمان نگاه می‌کنید (یعنی حدود ۳۲ هزار یورو)، با کمی جستجو در اینترنت متوجه می‌شوید که اگر در شهری مثل مونیخ زندگی می‌کردید و این مقدار پول نقد در حساب‌تان موجود بود می‌توانستید خودروهای هیجان انگیزتر و با کیفیت‌تری چون گلف GTI مدل ۲۰۲۰ یا ب‌ام‌و X6 مدل ۲۰۱۳ با موتور ۵ لیتری، مرسدس بنز S500 مدل ۲۰۱۰‌ و حتی مرسدس بنز AMG E350 روباز مدل ۲۰۱۶ بخرید. قطعا با این روش مقایسه کردن، هیچوقت دو دو تای من و شما جوابش چهار نمی‌شود! پس فراموش کنید و اعصابتان را بیش از این خرد نکنید.

بیشتر بخوانید:‌ در نا امیدی بسی امید است

حالا داستان بازار خودروی کشور در روزهای آغازین آبان ۱۳۹۹ به سمتی رفته که در مقایسه با زمان مشابه در سال قبل، خودروهای پرفروشی چون پراید ۱۱۱ که حدود ۴۹ میلیون تومان قیمت داشتند، حالا با قیمتی نزدیک به ۱۲۵ میلیون خرید و فروش می‌شوند. قیمت پژو ۲۰۶ تیپ ۲ از ۷۶ میلیون به حدود ۳۰۰ میلیون رسیده است. ساندرو استپ‌وی اتومات از ۱۷۵ میلیون تومان به چیزی حدود ۶۲۰ میلیون تومان جهش داشته و تیبا ۲ از حدود ۵۲ میلیون تومان به حدود ۱۶۰ میلیون تومان رسیده است. پژو ۲۰۰۸ که دیگر به کنار که قیمت ۳۰۰ میلیون تومانی‌اش به یک میلیارد و ۱۸۰ میلیون تومان (چیزی حدود ۳.۵ برابر افزایش) تبدیل شده است.

بله. شرایط شما را درک می کنم. مثل بوکسوری هستید که درگوشه رینگ گیر کرده‌اید و از ضربات مهلکی که خورده‌اید و گیج و منگ شده‌اید و چیزی نمانده که Knock Down شوید. در بین زمین و هوا مانده‌اید که خودرو بخرم یا نخرم؟ آیا الان بخرم یا دست نگه دارم؟ دلار ارزان‌تر می‌شود یا گران‌تر؟ ترامپ می‌رود یا می‌ماند؟ همه این سوال‌ها به دور سرتان می‌چرخد و شما هم بی‌امان به‌دنبال جواب روشنی برای بررسی این فاکتورها هستید.

داستان از دید برخی کارشناسان بازار اینگونه بود که در طول یک هفته اخیر، خودروهای داخلی بین ۱۵ تا ۲۰ درصد و خودروهای خارجی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد با کاهش قیمت روبرو شده‌اند و دلاری که از مرز ۳۱ هزار تومان تا ۲۶ هزار تومان پایین آمد، در سناریوی اول افت فاحش دیگری پیدا نمی‌کند و مجددا به مدار ۳۰ هزارتومان باز می‌گردد که البته همینطور هم شد.

گروهی دیگر از فعالان بازار که شامل برخی مقامات و مسئولین هم هستند، با اعلام ورود دولت و مجلس برای یافتن راه‌حلی جهت کاهش قیمت خودرو و با پیش بینی کاهش قیمت دلار، آینده‌ای روشن‌تر برای این بازار متصور هستند.

با این حال، تجربه ثابت کرده با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور، سناریوی اول منطقی‌تر و محتمل‌تر بوده که همینطور هم شد. یعنی بانک مرکزی به صورت موقت با کاهش نرخ ارز (که یکی از مولفه های تعیین قیمت خودرو است) از حباب قیمت‌ها می‌کاهد. اما طولی نمی‌کشد که فنر قیمت ارز مجددا رها شده و در کنار مولفه‌هایی چون نبود تعادل بین عرضه و تقاضا، قیمت‌ها به روند صعودی خود ادامه می‌دهند. البته مولفه دیگری هم هست که در این بین نقش کلیدی بازی می‌کند و آن حذف قیمت خودروها از سایت‌های مرجع به دستور برخی سازمان‌ها و ارگان‌ها است که نتیجه‌اش چیزی جز برهم خوردن شفافیت در بازار و اعلام قیمت‌های کاذب از سوی فروشندگان نبود.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید خودرو

این روزها دوستان زیادی از من می‌پرسند در این شرایط خودرو بخریم یا نه؟ چه مدلی بخریم؟ چه زمانی بفروشیم؟ و سوالات مشابهی از این دست. تحلیل برخی کارشناسان با توجه به رویدادهای انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا و جنجال‌های سیاسی حاکم بر این کشور، که تاثیر مستقیم بر نوسانات قیمت ارز در کشورمان می‌گذارد، اینگونه است که اگر دونالد ترامپ از کاخ سفید برود و تحریم‌های ایران کاهش یابد، امکان مناسب‌تری برای صادرات نفت فراهم خواهد شد و با تزریق ارز به کشور، قیمت دلار سیر نزولی پیدا می‌کند. طبیعتا در ادامه این زنجیره، افزایش و تسهیل در واردات مواد اولیه (که بخش بزرگی از قطعات خودروهای تولید داخل را شامل می‌شوند) سبب افزایش تیراژ تولید قطعه‌سازان و کنترل قیمت ها می‌گردد و تیراژ تولید خودروسازان داخلی به فرمولی متعادل با نیاز بازار می‌رسد. در آن زمان می‌توان توقع داشت که قیمت خودرو در بازار با کاهش چشمگیر روبرو شود.

از طرف دیگر، گفته می‌شود علیرضا رزم‌حسینی، وزیر جدید وزارت صمت تصمیم دارد طرح قیمت‌گذاری خودرو در حاشیه بازار را به شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا ببرد و مجوز اجرای آن را در سریع‌ترین حالت ممکن بگیرد. تصویب چنین طرحی به معنای حذف نرخ‌گذاری دستوری خودرو خواهد بود. به این ترتیب، خودروسازان وطنی احتمالا مجاز به مشخص نمودن قیمت محصولات خود چند درصد زیر نرخ بازار خواهند شد. اگر چنین اتفاقی رخ بدهد ضمن به حداقل رسیدن فاصله قیمت کارخانه و بازار، امر واسطه‌گری نیز حرکتی نزولی به خود می‌گیرد و حتی آن طور که خودروسازان قول داده‌اند منحنی قیمت خودرو به مروز زمان و با افزایش تیراژ تولید و عرضه، روندی نزولی به خود خواهد دید. حال پس از گذراندن این هفت خوان رستم می‌توان انتظار کاهش چشمگیر قیمت خودرو را داشت!

حال من از شما می پرسم برای پیمودن این راه طول و دراز و به واقعیت پیوستن تمامی رخدادهای مذکور چه بازه زمانی لازم است؟ شما چند درصد وقوع این اتفاقات را محتمل می‌دانید؟ عده‌ای از آگاهان اقتصاد و کارشناسان بازار سرمایه و خودرو معتقدند احتمال در کنار هم قرار گرفتن تمامی تکه‌های این پازل، حداقل در کوتاه مدت، دور از ذهن است. بنابراین نمی‌توان توقع کاهش ناگهانی و چشمگیر و دائمی قیمت خودرو را داشت. صرفا شوک‌های مقطعی و موفق شدن دولت و مجلس در پیاده‌سازی طرح قیمت‌گذاری خودرو می‌تواند سبب ریزش ۲۰ تا ۳۰ درصدی قیمت خودروها و سپس ثبات آن‌ها شود.

به هر حال فکر می‌کنم اگر کمی تیزهوش باشید به جواب سوال خودتان می‌رسید و دیگر از من و همکارانم نخواهید پرسید خودرو بخریم یا نخریم؟ ما در جایی از جبر جغرافیایی قرار گرفته‌ایم که هم مثل آلیس گمشده‌ای هستیم در سرزمین عجایب و هم اینکه در اینجا تا اطلاع ثانوی جواب دو ضربدر دو چهار نمی‌شود.

***عکس کاور: از علیرضا بهپور