نکات اساسی که در مراقبت و تمیز کردن فرش باید بدانید

فرش یکی از مهم‌ترین وسایل در دکوراسیون منزل هر ایرانی است و سهم زیادی جلوه خانه دارد. به همین دلیل، اصول نگهداری و تمیز کردن فرش از موضوعاتی است که باید به آن توجه داشت تا کیفیت آن حفظ شود. این نوشته راهنمایی برای حفظ و نگهداری فرش است که با رعایت نکات آن به طول عمر فرش خانه خود کمک می‌کنید. پس با ما همراه باشید.

روش جارو زدن صحیح فرش

برای نگهداری اصولی از فرش باید با روش صحیح جاروزدن و تمیز کردن فرش آشنا باشیم. جارو زدن صحیح فرش، مهم‌ترین قدم برای نگهداری از فرش است. فرش را به‌طور منظم و دقیق جارو بزنید، مخصوصاً قسمت‌هایی که پر رفت و آمد است. راه رفتن بر روی فرش‌های کثیف، به کثیفی و لکه‌ها اجازه می‌دهد تا به قسمت‌های پایین پرزها وارد شوند و از بین‌بردن آن‌ها سخت‌تر شود و در نهایت بافت فرش آسیب می‌بیند. 

جارو زدن مداوم این ذرات را قبل از این که مشکلی به‌وجود بیاورد، از بین می‌برد. برای مسیرهای پر رفت و آمد در هفته سه یا چهار بار و برای مسیرهای کم رفت و آمد در هفته، دوبار جارو کردن توصیه می‌شود.

استفاده از جاروهایی با برس‌های دوار، پیشنهاد خوبی است. چون پرزهای فرش را به‌هم می زند و ذرات گرد و غبار را راحت‌تر می‌زداید. البته دقت کنید که فرش‌هایی با ساختار پر پرز و متراکم ،مخصوصاً انواع پشمی آن ممکن است در برابر برس زدن حساس باشند. برای این نوع فرش‌ها استفاده از جاروی برقی و یا دستگاه‌هایی که برس قابل تنظیم دارند، پیشنهاد می‌شود. جاروهایی که برس دارند را حتما قبل از استفاده، بر روی قسمتی که پرزها و بافت‌های زیاد و متراکمی دارد، امتحان کنید.

 هنگام جارو زدن صحیح فرش گاهی مسیر را عوض کنید، یعنی از جهات مختلف جارو بزنید تا پرز و بافت فرش حالت خود را از دست ندهد و از پرز پرز شدن جلوگیری کنید. حداقل سالی یک‌بار پشت فرش را به‌مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه جاروبرقی بکشید و مجددا روی فرش را جارو کنید. هنگام نظافت فرش بهتر است پنجره ها باز باشد تا گرد و خاک ناشی از نظافت دوباره روی فرش ننشیند.

تمیز کردن فرش با روش‌های اصولی

• ابتدا فرش را در محلی شیب‌دار پهن کنید و سطح آن را کاملاً خیس کنید.
• محلول شامپوی فرش و آب ولرم را تهیه و با اسفنج کل سطح فرش را بشویید.
• سطح فرش را پس از اتمام شست‌وشوی آن با آب طوری بشویید که کل مایع شوینده از آن خارج شود.
• فرش را پس از اتمام شست‌وشو با آب در محلی شی‌بدار با شیب تند، پهن یا از جایی آویزان نمایید.
• دقت کنید که فرش پس از پهن کردن یا آویزان نمودن، یکنواخت پهن شده و هیچ جایی از آن چروک نشود.
• ۶. جهت حمل‌ونقل فرش پس از شست‌وشو حتماً آن را به‌صورت رول شده حمل کنید و از تا زدن فرش خودداری کنید.

بهترین شوینده برای فرش کدام است؟

برای تمیز کردن فرش بهترین شوینده‌هایی مناسب هستند که دارای خاصیت نرم‌کنندگی هستند و ph آن اسیدی و قلیایی نباشند و به‌صورت خنثی هستند. یکی از موادی که برای شست‌وشوی فرش‌ها خیلی استفاده می‌شود، پودرهای لباسشویی هستند. باید توجه کرد که این پودرها برای لباس هستند و برای قالی، پودرها و محلول‌های خاصی وجود دارند. 

از مضرات استفاده از پودر لباسشویی خشک کردن و زرد کردن ریشه‌های فرش است. مایع ظرفشویی و شامپو فرش انتخاب‌های خوبی هستند و در کل باید از ماده ملایم برای تمیز کردن فرش استفاده کرد. شستشوی فرش با مواد پاک‌کننده دارای خاصیت اسیدی مانند: کلر هیدروسولفیت‌ها باعث کم دوامی و از بین رفتن تارهای فرش می شود. بهترین شوینده برای فرش صابون‌های کم اسید است. 

شامپو فرش یکی از متداول‌ترین مواد شوینده است که امروزه در شست‌وشوی فرش از آن استفاده می‌شود. اما استفاده مکرر از آن موجب کدر شدن فرش می‌شود‌ و در فرش باقی می‌ماند.

تمیز کردن فرش با وایتکس

بهتر است برای شستن فرش از وایتکس استفاده نشود. شستن فرش با وایتکس باعث از بین رفتن تاروپود فرش به‌مرور زمان می‌شود. هم‌چنین ممکن است رنگ فرش را به‌صورت کامل از بین ببرد و عمر فرش را کوتاه کند. پس شستن فرش با وایتکس در حالت کلی اشتباه است. اما اگر پس از امتحان‌کردن همه‌ راه‌ها برای از بین بردن لکه نتیجه نگرفتید و ناچار به استفاده از وایتکس شدید، حتما موارد احتیاط را در نظر بگیرید.

• ابتدا باید توجه داشته باشید که هر آلودگی یا لکه‌ای برای از بین رفتن، روش مخصوص به‌خود را دارد. باید آلودگی را تا جای ممکن پاک کرد. ابتدا ذراتی که روی فرش وجود دارد را جارو کنید و اگر جسمی به فرش چسبیده آن را جدا کنید تا فرش تمیز شود.
• با استفاده از موادشوینده سعی به پاک کردن لکه‌ها و آلودگی‌ها کنید. اگر در قسمت سفید رنگ فرش لکه‌ای باقی ماند و به هیچ شیوه‌ای از بین نرفت، از محلول بسیار رقیق وایتکس استفاده کنید.
• بر ای تمیز کردن فرش وقتی محلول بسیار رقیق وایتکس را آماده کردید، آن را در ظرف اسپری بریزید و محل مورد نظر را اسپری کنید. باز هم تاکید می‌شود که بهتر است کل فرش اسپری شود تا رنگ فرش در تمامی نقاط یک‌دست باشد.
• پس از اینکه فرش را اسپری کردید، به آن ۳۰ دقیقه تا یک ساعت فرصت دهید تا اثر کند.
• بعد از گذشت این مدت، فرش را با آب فراوان شست‌وشو دهید تا وایتکس کاملا از فرش پاک شود. پس از آن دوباره با شوینده فرش را بشویید تا فرش کاملا پاک شود و لکه‌ها و آلودگی‌ها از بین برود.

از بین بردن زردی فرش پس از شست‌وشو

زردی فرش مشکلی است که بعد از تمیز کردن فرش با شست‌وشو ممکن است ایجاد شود. این مشکل بسیاری از افراد بعد از شستن فرش‌هایشان در خانه است و به‌علت ماندن کثیفی و آب چرک و آب زردهایی است که بعد از شست‌وشو از فرش خارج می‌شود و پس از خشک شدن نشست کرده و بافت فرش را از بین می‌برد و امکان دارد ریشه‌های فرش را که انتهای فرش هستند را زرد کند. 

فرشی که زرد می‌شود را باید دوباره به‌طور اصولی شست، یعنی ابتدا باید فرش را گردگیری کنید، سپس با استفاده از شوینده‌های مناسب بشویید و آب‌گیری را کامل و اصولی انجام دهید. 

روشی دیگر برای رفع زردی فرش، استفاده از روش خانگی، محلول آب و جوش شیرین و سرکه است. ۶ لیوان آب + ۲ قاشق چای‌خوری نمک + ۲ قاشق غذاخوری سرکه. این فرمول، ساده اما کارساز است. تکه پارچه‌ای تمیز و نرم را کاملا در محلول بزنید، فشار دهید تا آب‌آن خارج شود و محکم دستمال بکشید. این روش با میکروب‌زدایی و اسیدی بودن باعث از بین بردن رنگ زرد فرش می‌شود.

از بین بردن اثر سوختگی روی فرش

برای تمیز کردن فرش و از بین بردن زردی سوختگی آن که امکان دارد، بر اثر اتو یا سیگار ایجاد شده باشد، روش‌های خانگی موثری نیز وجود دارد. اول باید با اسکاچ نم‌دار روی محل سوختگی بکشید تا زردی آن کمی گرفته شود. حتی می‌توانید با سمباده روی محل سوختگی بکشید و اگر پرزهای زیادی از آن سوخته است، آن‌ها را با قیچی بچینید. 

در مرحله بعد یک پیاز بردارید و آن را نصف کنید و یک تا دو دقیقه روی محل سوختگی بکشید. مواظب باشید آب پیاز داخل الیاف نفوذ کند. حالا فرش خود را با یک دستمال خیس تمیز کنید. می‌توانید روی آب پیاز نمک بریزید تا رنگ زرد را سریع از بین ببرد. نکته اصلی این است که محل لکه باید هرچه زودتر از بین برود. اگر مدت زمان طولانی از محل ایجاد لکه گذشته باشد، هیچ روشی موثر نیست.

 رفع بوی نم و نامطبوع فرش

برای رفع بوی نم و نامطبوع فرش هم می‌توانیم از راهکارهای خانگی استفاده کنیم و بهترین راهکار استفاده از موادطبیعی است که مؤثر و کم‌هزینه هستند. مثل جوش شیرین است که بوی بد ناشی از رطوبت را از بین بردن می‌برد. اسطوخودوس نیز رایحه‌ای خوش از خود به‌جای می گذارد. از گیاهانی چون صندل، رز، سدر و یاسمن نیز برای ایجاد رایحه‌ای خوش در فرش و رفع بوی نامطبوع می‌توان استفاده کرد. 

• برای رفع بوی نامطبوع فرش باید روی قسمتی که بوی نامطبوع دارد به مقدار نیاز جوش‌شیرین بریزیم و سپس آن را با جارو یا فرچه مالش بدهیم. بعد از ۲۴ ساعت که جوش‌شیرین روی فرش ماند، باید آن را به کمک جارودستی از سطح فرش جدا کرده و جاروبرقی بکشید. سپس سطح پاکسازی شده را با دستمال نم‌دار دستمال کنید. در مرحله آخر یک قاشق سرکه سفید را در لیوان آبی ریخته و هم می‌زنیم و محلول سرکه سفید را روی فرش می‌کشیم یا با اسپری آن را آب‌پاشی می‌کنیم و بعد از ۱۵ دقیقه فرش را با اسفنج و شامپو می‌شوییم تا به‌صورت احتمالی، اثری از جوش شیرین و سرکه نماند. 
• برای استفاده از اسطوخودوس باید گل‌های تازه اسطوخودوس را به میزان نصف پیمانه خرد کنید و در هاون بریزید و بعد از له کردن آن‌ها، به میزان یک پیمانه جوش‌شیرین به گل‌های اسطوخودوس اضافه کنید و آن‌ها را به‌خوبی مخلوط کنید. این محلول را روی بخش‌های بدبوی فرش بذارید و اجازه دهید که ۶۰-۳۰ دقیقه روی فرش باقی بماند. بعد آن را با جاروبرقی از روی فرش پاکسازی کنید. 
• از روغن ضروری نیز برای رفع بوی نامطبوع فرش استفاده می‌شود. اگر این روغن را با جوش‌شیرین مخلوط کنید، به‌راحتی بوی نامطبوع فرش را از بین می‌برید. 
• استفاده از روغن اسانس روشی دیگر برای رفع بوی نامطبوع فرش است که برای ارزان‌تر تمام شدن، باید آن را با جوش‌شیرین یا دیگر خوشبوکننده‌ها ترکیب کرد. 
• برای از بین بردن بوی ادرار بچه از روی فرش نیز می‌توانید از جوش‌شیرین یا آرد ذرت استفاده کنید. 
• اگر حیوان خانگی شما اعم از سگ یا گربه روی فرش ادرار کرد، بدون فوت وقت یک پارچه یا حوله بردارید و روی محلی که ادرار شده است قرار دهید و با تمام توان فشار دهید. این اقدام سبب می‌شود که تا حد زیادی ادرار حیوان خانگی جذب شود. در مرحله دوم یک محلول با نسبت مساوی آب و سرکه درست کنید و روی محل ادرار بگذارید و بلافاصله پارچه یا حوله بر روی آن قرار دهید تا محلول خشک شود.

برای دیدن آگهی‌های قالیشویی در دیوار کلیک کنید

برق‌انداختن فرش بدون شستن

برای تمیز کردن فرش و براق کردن فرش الزاما نباید آن را شست. یکی از راهکارها برای برق انداختن فرش بدون شستن، استفاده از محلول‌های مثل شامپو فرش است. دقت کنید اگر استفاده از شامپو فرش با اصول خاص خودش انجام نشود، قطعا آنچه انتظار می‌رود به‌دست نمی‌آید. این مرحله که مهمترین مرحله برق انداختن فرش بدون شستن است، با استفاده از یک مارک خوب شامپو فرش و مقدار شامپو تخم مرغی انجام می‌گیرد. 

لازم است که برای تمیز کردن فرش مقداری آب، شامپو فرش و شامپو تخم‌مرغی را در ظرفی مخلوط کرده و سپس با استفاده از اسفنج تمیزی ، اقدام به کشیدن تمامی سطح فرش کنید. با توجه به اینکه قبل از این مرحله لکه‌های اساسی فرش گرفته شده‌‌‌است. در مرحله آخر باید از یک پارچه تمیز جهت خشک کردن و زدودن چرک و آلودگی فرش استفاده شود تا نتیجه کار بهتر دیده شود. 

استفاده از نشاسته ذرت آخرین و البته اساسی‌ترین مرحله برای برق انداختن فرش بدون شستن است. پس از اینکه چند ساعتی از مرحله کشیدن شامپو فرش گذشت، مقدار نسبتاً زیادی از نشاسته ذرت را با نمک مخلوط کنید و روی فرش بپاشید و بگذارید که حدود یک‌ساعت این مواد بر روی فرش شما باقی بماند. سپس با استفاده از جاروبرقی تمامی سطح فرش را جارو کنید.

تمیز کردن فرش از لکه گواش

• صابون رنده حل شده در آب سرد: این روش زمانی موثر خواهد بود که گواش هنوز خشک نشده باشد؛ بلافاصله بعد از ریختن گواش باید برای تمیزکردن آن از این روش استفاده کنید. توجه داشته باشید در صورتی که مدتی کوتاه از لکه ایجاد شده بر روی فرش گذشته باشد و گواش خشک شده باشد، به‌جای آب سرد باید از آب ولرم استفاده کرد.
• استون: برای تمیز کردن فرش با استون ایتدا باید مقداری از گواش موجود بر روی فرش با استفاده از پارچه مرطوب پاک شود. در این مرحله کمی از غلظت لکه فرش کاسته خواهد شد و سطح رویی از بین خواهد رفت و می‌توانید برای مرحله بعد اقدام کنید. کمی از استون را بردارید و آن را به آرامی روی قسمت لک شده بکشید تا به‌تدریج از رنگ لکه کاسته شود.

پاک کردن لکه چای و قهوه 

بعد از اینکه فنجان قهوه و یا چای روی فرش و موکت ریخته شد، برای تمیز کردن فرش سریع دست‌به‌کار شوید. ابتدا یک دستمال نرم و خشک روی لکه قرار دهید، پارچه را کمی روی لکه فشار دهید تا تمام رطوبت را به خود جذب کند. تحت هیچ شرایطی دستمال را روی لکه نکشید. با این کار فقط به پخش‌شدن بیشتر لکه کمک کرده‌اید. 

سپس یک حوله پنبه‌ای یا تکه‌ای اسفنج را با آب گرم، کمی نمناک کنید و چندین بار روی لکه فشار دهید. آب حلال لکه‌های قهوه و چای است. شاید باورکردنی نباشد، اما ماءالشعیر هم یک پاک‌کننده قوی برای لکه‌های قهوه و چای از روی فرش و موکت است.

یکی دیگر از راه‌های تمیز کردن فرش از لکه قهوه و چای از روی فرش و موکت، استفاده از محلول ترکیبی سرکه سفید، مایع ظرفشویی و آب ولرم است. ۵ قاشق غذاخوری سرکه سفید را با یک قاشق مایع ظرفشویی و نصف لیوان آن ولرم مخلوط کنید و دستمال را به این محلول آغشته کرده و روی لکه بکشید. در نهایت هم با پارچه‌ای خشک، محل لکه را خشک کنید.

گاهی لکه قهوه و چای، خشک و قدیمی شده و به‌راحتی پاک نمی‌شود. برای تمیز کردن این لکه‌ها، ابتدا کمی آب روی لکه اسپری کنید و دستمالی روی آن فشار دهید. سپس براساس ابعاد لکه، کمی سرکه را با پودر ذرت مخلوط کنید و ترکیب به‌دست آمده را روی محل لکه بریزید. 

روش‌های جلوگیری از بیدخوردگی فرش

برای حفظ و نگهداری مناسب فرش درزهای لابه‌لای سنگ فرش، سرامیک و یا موزاییک سطحی که فرش بر روی آن پهن می‌شود، نباید خالی باشد، زیرا مخفیگاه خوبی برای رشد بید است.

برای جلوگیری از بیدخوردگی پشت فرش می‌توانید از مقداری پودر نفتالین یا نگزالت و یا موادگیاهی مانند تنباکو استفاده کنید. دقت کنید که از این مواد در حد متعارف استفاده شود. زیرا مصرف زیاد آن‌ها در رنگ‌ها اثر نامطلوب دارد. 

در صورت بیدخوردگی فرش چه کار کنیم؟

اگر فرش دچار بیدخوردگی شد، ابتدا باید سطحی که فرش روی آن قرار دارد را کنترل و تمیز کنیم، سپس نقاط بید خورده حتما باید ترمیم بشوند تا هنگام شستشو قسمت‌های کنار بید خوردگی فرش آسیب نبینند.

عامل بیدخوردگی فرش، پشم‌های ضدعفونی نشده، هوای شرجی و مرطوب،  نگهداری فرش در محل‌های سربسته و متروک و یا عدم توجه و نظافت فرش است. در صورتی‌که فرش در محل‌های سربسته و متروک قرار دارد، باید هر ماه یک‌بار درها باز شوند و فرش‌ها بررسی شوند.

در صورتی که فرش دچار بیدخوردگی زیاد شد حتما باید شست و شو و مخفی‌‌گاه‌های بید گرفته شود. 

مراقبت از ریشه‌های فرش

یکی دیگر از موارد حفظ و نگهداری اصولی فرش برای مراقبت از ریشه‌های فرش است. تمیز کردن ریشه‌های فرش کار دشواری است  و چند راهکار دارد:

• گره زدن ریشه فرش: اولین روشی که برای محافظت از ریشه فرش ارائه می‌شود، گره زدن ریشه‌ها است. گره زدن ریشه‌های فرش به سه روش دو گره‌ای، گره نخودی و گره زنجیره‌ای است.
• استفاده از کاور ریشه فرش: بهترین روش نگهداری از ریشه فرش، استفاده از کاور ریشه فرش است. کاور فرش جنس‌های مختلفی دارد که بهترین جنس کاور، نوع توری آن است؛ چرا که هوا از آن رد و بدل شده و از پوسیدگی فرش جلوگیری می‌کند.
• استفاده از لفاف‌دوزی: در لفاف دوزی ریشه‌های فرش را تا می‌کنیم و داخل پارچه مربوطه قرار داده و سپس هر دو طرف پارچه را به ابتدای بافت وصل می‌کنیم. پارچه‌های مورد استفاده در لفاف‌دوزی که به‌صورت نخی و مشبک هستند و جریان هوا را به‌راحتی از خود عبور می‌دهند و از آسیب رسیدن به ریشه فرش جلوگیری می‌کنند.

 روش صحیح تا زدن فرش

برای نگهداری صحیح فرش باید با روش صحیح تا زدن فرش آشنا باشیم.  بهترین روش در جمع کردن فرش، لول کردن آن است تا بافت آن نشکند و تار و پودش صدمه نخورد. این نکته مهم، در موارد نگهداری از فرش دستباف و ماشینی که تراکم بالایی دارند، مشترک است.

روش صحیح تا کردن فرش مانع از آسیب رساندن به تاروپود فرش می‌شود. جمع‌کردن و تا زدن فرش به‌شکلی اشتباه تاروپود فرش شما را خواهد شکست و دیگر هرگز به شکل اولیه درنمی‌آید.

• • ابتدا با دقت فرش را پشت‌ورو نمایید و کاملا صاف بر زمین پهن کنید.
  • فرش را به‌صورت طولی از یکی از لبه‌های راست یا چپ به‌اندازه‌ی یک سوم تا بزنید.
  • لبه‌ی دیگر را نیز جوری تا کنید تا یک‌سوم پایانی فرش بر قسمت تا خورده قرار گیرد و فرش به مستطیلی بلند و باریک تبدیل شود.
  • فرش را صاف کنید و با لمس توسط دستان، جهت خاب فرش را بیابید؛ سپس برخلاف خاب فرش یک سوم آن را از عرض تا بزنید.
  • از روی فرش کنار بروید؛ پشت قسمت تا خورده بر زانو بنشینید و یک سوم تا خورده را در دو مرحله تا بزنید و این کار را ادامه دهید تا فرش به مستطیلی کوچک و حجم‌دار تبدیل شود.
  • با طنابی محکم فرش تا خورده را خوب ببندید تا در طول مسیر باز نشود.

***