چرا فرش ماشینی بخرم؟
فرش ماشینی با پیشرفت تکنولوژی و تحول در عرصه تولید الیاف و همچنین تکنیک‌های بافت پا به میدان گذاشت و با اختلاف قیمتی که در بازار فرش دستباف ایجاد کرد، به یک محصول جذاب و پرطرفدار در میان خانواده‌های ایرانی تبدیل شد. فرش ماشینی مدرن که از قضا تاریخ جدید، نوپا و قابل اندازه‌گیری دارد، اگرچه به کیفیت فرش دستباف نیستند؛ اما همین تنوع فراوان در کنار قیمت مناسب، آنها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای خانواده‌ها تبدیل کرده است. در ادامه نکات مهمی که در زمان خرید انواع فرش ماشینی مدرن باید بدانید را خواهیم گفت.
عناوین این مطلب
فرش ماشینی بخرم یا دستباف؟
بسیاری در برابر این سوال قرار می‌گیرند که آیا باید فرش دستباف خرید یا ماشینی؟ برای انتخاب بین فرش ماشینی و دستباف باید آیتم‌های زیر را در نظر بگیرید:
- قیمت فرش: فرش‌های دستباف قیمتی به مرتب گران‌تر از فرش‌های ماشینی دارند. بنابراین اگر آیتم قیمت برای شما اهمیت دارد، فرش‌های ماشینی گزینه بهتری است.
- مراقبت و نگهداری: فرش‌های دستباف احتیاج به نگهداری بیشتری دارند. در مقابل فرش‌های ماشینی در برابر انواع آفاتی که فرش‌های دستباف را تهدید می‌کند مقاوم‌تر هستند.
- اصالت فرش: اصالت فرش دستباف مسئله‌ای چشم‌پوشیدنی نیست. شما با خرید یک فرش دستباف یک اثر هنری را خریداری کرده‌اید و این اثر هنری علاوه‌بر زینت‌بخشی خانه شما، یک سرمایه هم به‌شمار می‌رود.
- الیاف فرش: فرش‌های دستباف با الیاف طبیعی بافته می‌شوند و فرش‌های ماشینی با الیاف مصنوعی. این مسئله از یک‌سو موجب می‌شود که فرش‌های ماشینی در برابر آفت‌های طبیعی مقاوم‌تر باشند؛ اما از سوی دیگر کیفیت یک فرش با الیاف طبیعی را ندارند.
بیشتر بدانید؛ شگردهای خرید فرش دستباف که هر کسی نمی‌داند!
راهنمای خرید فرش ماشینی مدرن
تصور عمومی این است که فرش ماشینی چون با دستگاه‌های دقیق بافته می‌شود، دیگر چندان ایرادات احتمالی فرش‌های دستباف مثل غلط‌بافی را ندارد. اما کمی دقت و ریزشدن در فرش‌های ماشینی نشان می‌دهد که آنها هم دنیای بزرگ و پر جزئیاتی دارند که نیاز به کمی دانستن دارد. تراکم و شانه فرش. جنس الیاف به کار رفته در آن. مکانی که فرش قرار است در آن استفاده شود و همچنین سبک زندگی و ترکیب جمعیتی خانواده‌ای که قرار است روی آن فرش زندگی کنند.
بنابراین می‌بینیم که این تنها قیمت نیست که باید جهت حرکت شما را در میان انواع فرش جابه‌جا کند و لازم است قبل از خرید فرش ماشینی به نکات مهم دیگری هم توجه کنید. چند نکته مهم در خرید و انتخاب فرش‌های ماشینی از قرار زیر است:
- طرح و نقشه فرش‌های ماشینی
- نوع بافت انواع فرش ماشینی
- تراکم بافت انواع فرش ماشینی
- اندازه و ابعاد فرش ماشینی
- انواع نخ فرش ماشینی مدرن
- رنگ نخ‌های فرش ماشینی
- ریشه‌های فرش ماشینی
طرح و نقشه فرش‌های ماشینی
انواع طرح فرش‌هایی که فرشباف‌های هنرمند ایرانی، می‌توانند روی فرش‌های دستباف پیاده کنند، روی فرش‌های ماشینی هم قابل اجراست. در حقیقت این کارگاه‌ها به مدد دستگاه‌های مدرن و جدید خودشان می‌توانند همه آن طرح‌ها را با دقت فراوانی برای شما ببافند.
تولیدکنندگان فرش‌های ماشینی علاوه بر اینکه همه انواع طرح‌های موجود در ایران را در دایره فرش‌های دستباف پوشش می‌دهند، این قابلیت را دارند که فرش‌های مدرن و جدیدی هم تولید کنند که طرح و نقشه‌های مختلف و متفاوتی دارد. طرح‌هایی که شاید از دهه ۵۰ به قبل جایی در فرش‌های ایرانی نداشته؛ ولی حالا بخشی از سبک زندگی خانواده‌های ایرانی است.
در واقع کارخانه‌های فرش‌های ماشینی انواع فرش ماشینی مدرن فانتزی را هم وارد خانه‌ها کردند و طرح‌های تازه‌ای را به سلیقه خانواده‌ها وارد کردند. به این ترتیب دست هر دیزاینری برای چینش خانه‌ها باز است و می‌تواند از میان محصولات متفاوت این کارخانه‌ها که انواع طرح فرش‌های گوناگون را تولید می‌کنند، محصولات خوبی انتخاب کند.
برای دیدن آگهی‌های فرش در دیوار کلیک کنید
پیشنهاد خواندنی؛ فرش ایرانی؛ بازمانده‌ای کهن از هنر اصیل ایرانی
نوع بافت انواع فرش ماشینی مدرن
نوع بافت فرش‌های ماشینی، به نوع دستگاهی که در کارگاه‌ها و کارخانه‌های تولید فرش استفاده می‌شود بستگی دارد. در حال حاضر دستگاه‌هایی نظیر تکسیما، واندویل و شونهر محبوبیت فراوانی دارند و فراوانی زیادی در میان کارخانه‌های تولیدی این فرش‌ها دارد. این دستگاه‌های با الیاف مصنوعی فرش‌ها را می‌بافند.
الیاف مورد استفاده در فرش ماشینی
عمده الیافی که برای بافت این فرش‌ها استفاده می‌شود اکریلیک، ابریشم مصنوعی، پلی استر و پلی پروپیلن هستند و این دستگاه‌ها غالبا با این الیاف کار می‌کنند. در فرش‌های ماشینی هم انواع گره‌های رایج در بافت فرش استفاده می‌شود و اینجا دیگر چندان حساسیتی روی آن نیست. چرا که کار را ماشین انجام می‌دهد و نه انسان.
تراکم بافت فرش‌های ماشینی مدرن
در میان انواع آیتم‌هایی که برای خرید قالی و فرش ماشینی اهمیت دارد، شاید پرکاربردترین آنها مسئله تراکم و شانه فرش است.
- فرش‌های ماشینی تولیدی در ایران اگرچه شانه‌های متفاوتی دارند؛ ولی اغلب معروف به ۵۰۰ شانه، ۷۰۰ شانه، ۱۰۰۰ شانه و ۱۲۰۰ شانه هستند. در این میان طبق آمارها فرش‌های ۷۰۰ «شانه» فروش بیشتری دارند.
- ریزبافت بودن فرش، چیزی شبیه تعداد پیکسل‌ها در یک عکس است و هرچه تعداد پیکسل‌ها زیادتر باشد، کیفیت آن عکس بهتر است. در فرش ماشینی هم چنین است و هر گره را می‌توان مثل یک پیکسل در عکس در نظر گرفت. بنابراین هرچه تعداد پیکسل‌ها بیشتر باشد، اجرای طرح و نقشه فرش زیباتر است و فرش نمایش بهتری دارد.
- تراکم طولی هم به‌معنی تعداد پودهای موجود در یک متر از طول فرش است. بیشتر فرش‌های ماشینی که این روزها در ایران تولید می‌شوند، سه پودی هستند. به این ترتیب باید تعداد گره‌های موجود در یک‌متر از طول فرش را ضرب در سه کرد تا تراکم درست و دقیق فرش را پیدا کرد.
اندازه و ابعاد فرش ماشینی
همان فرمولی که بالا درباره طرح و نقشه‌های رایج فرش ماشینی مدرن گفتیم، درباره ابعاد آن هم صادق است. به این معنی که فرش‌های ماشینی، محدودیت فرش‌های دستباف را در ابعاد هم ندارند و این‌چنین نیست که مثلا فقط در فرش‌های دستباف یک منطقه بتوانید برخی از آنها را پیدا کنید. فرش‌های ماشینی این محدودیت را ندارند و انواع ابعاد را می‌توانید در میان آنها ببینید.
انواع نخ فرش‌های ماشینی
انواع فرش‌های ماشینی مدرن با نخ‌ها و الیاف مصنوعی بافته می‌شوند.
- نخ اکریلیک: اکریلیک یکی از نخ‌های پرکاربرد در بافت فرش ماشینی است. این نخ بسیار نرم است و رنگ‌پذیری بالایی دارد. برای همین فرش‌های بافته شده با اکرلیک در میان فرش‌های ماشینی ماندگاری رنگ بالاتری دارند. اکریلیک ظاهری شبیه پشم دارد و رطوبت را به خوبی جذب می‌کند و به سرعت هم آزاد می‌کند.
- نخ پلی‌استر: پلی‌استر یکی از ارزان‌ترین نخ‌ها برای تولید فرش ماشینی مدرن است و از دهه پنجاه میلادی وارد بازار نساجی شد. از این الیاف برای ساخت پارچه هم بسیار استفاده می‌شود و ماده اولیه پرکاربردی برای تولید محصولات ارزانی همچون پارچه و فرش است.
- ابریشم مصنوعی: دیگر الیاف مصنوعی که برای بافت فرش استفاده می‌شود، ابریشم مصنوعی است که به آن پلی‌استر فیلامنت می‌گویند. این الیاف در بافت فرش حالتی شبیه به ابریشم را تداعی می‌کند.
در مجموع فرش‌های ۱۰۰درصد اکریلیک در میان انواع فرش‌های ماشینی و فرش‌های بر پایه الیاف مصنوعی، کیفیت و قیمت بالاتری دارند.
پیشنهاد خواندنی؛ جاجیم زیراندازی دورو یا بالاپوشی زمستانی؟
انواع نخ‌های استفاده شده در فرش‌های ماشینی را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
- نخ پلی‌استر فرش ماشینی
- نخ اکریلیک فرش ماشینی
- نخ ویسکوز فرش ماشینی
- نخ پلی‌استر نانو آنتی‌باکتریال
- نخ میکرو فرش ماشینی
پیشنهاد خواندنی؛ با تاریخچه فرش ترکیه و ویژگی‌های آن آشنا شوید
رنگ نخ‌های فرش ماشینی
همانطور که از پیشینه نخ مورد استفاده در فرش ماشینی پیداست، این نخ‌ها هم به شیوه صنعتی رنگرزی می‌شوند. تیراژ تولید و همچنین سرعت تولید فرش‌های ماشینی چنان است که احتمالا یک شیوه سنتی برای رنگرزی آنها جواب ندهد. علاوه بر آن جنس الیاف استفاده شده در این فرش‌ها هم همانطور که گفته شد در فرایند صنعتی بهتر رنگ می‌پذیرند.
به هرحال آنچه مهم است این است که الیاف فرش‌های ماشینی رنگ را به بهترین شکل به خود جذب کنند و در فرایند شست‌وشو رنگ را پس نمی‌دهند. این مسئله موضوعی کاملا فنی است و به ترکیب الیاف و نحوه رنگرزی آن بستگی دارد که موضوعی در حیطه علم مهندسی شیمی است.
ریشه‌های فرش
ریشه‌های فرش ماشینی مدرن هم مدلی مانند؛ ریشه‌های فرش دستباف دارند. در یک نگاه کلی می‌توان ریشه فرش‌های ماشینی را به چند دسته کلی زیر تقسیم کرد:
- ریشه ساده
- ریشه گره‌دار
- ریشه توری
- ریشه زنجیری
ریشه فرش‌های ماشینی احتیاج به مراقبت و محافظت بالایی دارند. چرا که استواری و استحکام فرش از این نقطه آغاز می‌شود و هر بلایی که بر سر ریشه فرش بیاید، رابطه مستقیمی با کاهش طول عمر فرش دارد.
به تازگی محصولات جانبی چون ریشه آماده فرش هم در بازار موجود است که بسیاری تهیه می‌کنند و روی فرش خود می‌بافند تا مشکلات احتمالی ریشه را پوشش دهند. این مسئله در خرید فرش دست دوم اهمیت فراوانی دارد و اگر مایل به خرید قالی دست دوم هستید، باید دقت فراوانی در کیفیت ریشه آن بکنید.
البته این روزها بسیاری از رفوگران فرش عملیات ریشه‌زنی را هم انجام می‌دهند؛ و اگر فرش‌تان هر مشکلی در قسمت ریشه‌هایش داشت، می‌توانید نزد استادان مجرب ریشه‌زن ببرید و مشکل را برطرف کنید.
بیشتر بدانید: فوت وفن‌های خرید فرش دست دوم
آشنایی با فرش ماشینی کاشان
همانطور که کاشان در فرش دستباف یکی از قطب‌های مهم و بزرگ کشور است و محلی برای بافت انواع فرش دستباف به‌حساب می‌آید، این شهر همچنین پیشگام در تولید فرش ماشینی هم بوده و هست. چرا که اولین فرش‌های ماشینی ایرانی در کاشان بافته شده است.
در ابتدای دهه پنجاه ایران که در مسیر صنعتی شدن گام برمی‌داشت، در جای‌جای ایران چهره‌هایی اقتصادی برخاستند و گروه‌های صنعتی بزرگی را ایجاد کردند که شهرتی ملی و منطقه‌ای پیدا کردند. در کاشان هم حسن تفضلی یا آنچنان که کاشانی‌ها او را خطاب قرار می‌دهند، ارباب تفضلی بنای نساجی مدرن ایرانی را گذاشت.
کارخانه ریسندگی و بافندگی کاشان و همچنین مخمل و ابریشم دو کارخانه بزرگی بود که سبک زندگی در کاشان را متحول کرده بود. خیلی زود ارباب تفضلی به کمک الیاف مصنوعی و براقی که به دستش رسیده بود و به مدد ماشین‌های بافندگی « ژاکارد» که برای بافت پارچه‌های مخمل از آن بهره می‌برد، فرش‌هایی ماشینی تولید کرد. به‌دلیل سرعتش در بافت و همچنین قیمت ارزانش به شدت با استقبال بازار همراه شد.
بزرگان صنعت فرش ماشینی
لاجوردی از جمله افرادی بود که امپراتوری توسعه صنایع بهشهر را در شمال ایران داشت. لاجوردی‌ها در کاشان بنای یک کارخانه مهم تولید فرش ماشینی را گذاشتند؛ که به گواه عموم استفاده‌کننده‌ها یکی از باکیفیت‌ترین فرش‌های ماشینی ایران است.
شرکت صنایع کاشان که به «فرش راوند» شناخته می‌شود. با تاسیس این شرکت و تولید انبوهش و تسخیر بازارهای فرش در ایران، کم‌کم توجه‌ها به تولید فرش ماشینی در ایران بیشتر جلب شد و کارگاه‌ها و کارخانه‌های فراوانی برای تولید انواع فرش ماشینی پدید آمد.
حالا به مدد این بزرگان در بسیاری از استان‌های ایران، کارگاه‌ها و کارخانه‌های فرش‌های ماشینی تاسیس شده است که علاوه‌بر انواع قالی و قالیچه در حال تولید انواع فرش هم هستند. در کنار تولید فرش ماشینی، محصولاتی چون گلیم، قالی طرح گلیم، جاجیم،گبه، نمد، نمدفرش، انواع تابلو فرش و روفرشی هم تولید می‌کنند. به این ترتیب نزدیک به پنج دهه است که فرش ماشینی به مدد صنعتی شدن دهه پنجاه ایرانی مهمان خانه‌های ایرانی است.
***