قوانین، شرایط و هر آنچه که باید درباره مرخصی زایمان بدانید

خانم‌های شاغلی که قصد بچه‌دار شدن دارند، چطور می‌توانند از مرخصی زایمان استفاده کنند؟ دغدغه‌‌ مهمی که به خوبی در قانون پاسخ داده شده است.
اگر شاغل هستید و قصد بچه‌دار شدن دارید، نگران فرصت استراحت پیش و پس از زایمان نباشید. استفاده از مرخصی زایمان در ایران چندان پیچیده نیست؛ قوانین مربوطه در سال‌های اخیر به‌روز شده‌اند تا مادران بتوانند با حفظ درآمد و امنیت شغلی خود، زمان و شرایط مناسب برای بچه‌دار شدن را داشته باشند.
پاسخ تمام سوالات خود در رابطه با مرخصی زایمان تامین اجتماعی را در ادامه‌ این مطلب پیدا می‌کنید.

مرخصی زایمان چیست؟

این مرخصی یکی از مزایایی است که دولت در راستای سیاست تنظیم خانواده در پیش گرفته تا زنان شاغل در زمان بارداری و به دنیا آوردن فرزند، دغدغه‌ امنیت شغلی و دریافت حقوق را نداشته باشند.

بر این اساس، زنان شاغلی که تصمیم به فرزندآوری می‌گیرند، می‌توانند بنا بر قانون تنظیم خانواده، مصوب ۲۰ خرداد ۱۳۹۲ مجلس، از ۹ ماه مرخصی زایمان در شرکت‌های دولتی و ۶ ماه در شرکت‌های خصوصی، بهره‌مند شوند. این تفاوت در مدت زمان مرخصی، به دلیل ملاحظاتی است که از سوی سازمان تامین اجتماعی اضافه شده است.

برای خانم‌هایی که سه‌قلو یا بیشتر باردار هستند، این مرخصی ۱۲ ماه است. همچنین از فرزند چهارم به بعد، خانم‌ها نمی‌توانند از این مرخصی استفاده کنند، مگر اینکه فرزند قبلی آن‌ها فوت کرده باشد.
بسیاری از خانم‌ها به دلیل شرایط حساس بارداری، از ۳ ماه اول مرخصی خود، پیش از موعد زایمان استفاده می‌کنند.

شرایط استفاده از مرخصی زایمان چیست؟

خانم‌های شاغل بارداری که یک سال قبل از زایمان، حداقل ۶۰ روز سابقه‌ پرداخت بیمه داشته باشند، امکان استفاده از این مرخصی را دارند. مرخصی بارداری برای شاغلین تمام‌وقت و نیمه‌وقت، یکسان است و می‌توانند حداکثر ۳ ماه پیش از موعد زایمان، از این مرخصی استفاده کنند.

آیا آقایان هم می‌توانند از مرخصی زایمان استفاده کنند؟

آقایانی که همسر شاغل دارند هم از مزایای مرخصی زایمان برخوردار هستند. بر اساس قانون تنظیم خانواده، مردانی که همسرشان از مرخصی زایمان استفاده می‌کند، می‌توانند حداکثر تا ۱۴ روز مرخصی بگیرند. همچنین مردانی که صاحب فرزند اول می‌شوند، ۳ روز مرخصی تشویقی دریافت می‌کنند.

مرخصی استعلاجی قبل از زایمان چیست و چه شرایطی دارد؟

مرخصی استعلاجی پیش از زایمان، برای مواقعی است که شاغلین نیاز به رسیدگی پزشکی داشته باشند و پزشک برای آن‌ها گواهی مرخصی صادر کند. این مرخصی، از مرخصی زایمان جداست و استفاده از آن، مدت زمان مرخصی بارداری را کم نمی‌کند.

اگر مرخصی استعلاجی تا ۱۵ روز باشد، ارائه‌ گواهی پزشک کافی است. مدت زمان بیشتر از آن باید مورد تایید پزشک معتمد تامین اجتماعی قرار بگیرد و در شرایطی که تعداد روزهای مرخصی استعلاجی بیش از ۶۰ روز شود، باید در شورای پزشکی سازمان تامین اجتماعی مورد بررسی و تایید قرار بگیرد.
این مرخصی نیز بخشی از سوابق فرد محسوب می‌شود و در سایر مرخصی‌ها تاثیرگذار نیست و البته شامل عیدی و سنوات نیز می‌شود.

متاسفانه برخی خانم‌ها دچار مشکلاتی مانند سقط جنین می‌شوند؛ در صورت بروز این اتفاق، زنان شاغل می‌توانند از مرخصی استعلاجی استفاده کنند.

استفاده از مرخصی زایمان شامل چه مزایایی می‌شود؟

قانون تنظیم خانواده تلاش کرده تا جای ممکن، نگرانی‌های شغلی خانم‌های باردار را کم کند. مزایایی که بر این اساس برای این عزیزان در نظر گرفته شده را در ادامه می‌بینید:

• طول مدت استفاده از مرخصی، جزء سوابق مادران شاغل محاسبه می‌شود.
• دستمزد مرخصی بارداری، دو سوم مبلغ آخرین حقوق دریافتی است.
• کمک‌هزینه‌ زایمان سزارین ۱۵۰ هزار تومان و زایمان طبیعی، ۲۰۰ هزار تومان است.
• بیمارستان‌های طرف قرارداد با تامین اجتماعی، موظف به ارائه‌ تمامی خدمات به مادران هستند.
• مادران علاوه بر حقوق، سنوات و عیدی خود را نیز از شرکت دریافت خواهند کرد.
• مرخصی زایمان از مرخصی‌های استحقاقی فرد کم نمی‌شود.

چطور و چه زمانی می‌توان برای دریافت مرخصی زایمان اقدام کرد؟

خانم‌های شاغل باردار، حداکثر از ۳ ماه پیش از موعد زایمان تا زمان زایمان، می‌توانند برای دریافت مرخصی خود اقدام کنند. برای این کار نیازی به مراجعه‌ حضوری نیست و کافی است در پورتال سازمان تامین اجتماعی به نشانی Tamin.ir، درخواست و مدارک خود را ثبت کنند.

چه مدارکی برای مرخصی زایمان و استعلاجی موردنیاز است؟

برای ثبت مرخصی زایمان، تنها دفترچه‌ بیمه‌ مادر و گواهی پزشک معالج یا بیمارستان کافی است. اما برای برخورداری از کمک‌هزینه‌ زایمان و مرخصی استعلاجی، باید مدارک زیر را هم در پورتال تامین اجتماعی ثبت کنید:

• اصل و کپی شناسنامه نوزاد و فرد بیمه‌شده
• دفترچه‌ تامین اجتماعی
• درخواست کتبی مرخصی زایمان
• کپی گواهی تولد نوزاد
• خلاصه‌ پرونده ترخیص از بیمارستان
• گواهی پزشک معالج فرد بیمه‌شده
• تائیدیه‌ مرجع پزشکی
• کپی تمام صفحات شناسنامه پدر و مادر

کمک‌هزینه‌ بارداری چیست؟

کمک‌هزینه‌ بارداری، بخشی از مزایای مرخصی زایمان است که به‌عنوان دستمزد یا غرامت مرخصی زایمان محاسبه می‌شود. این کمک‌هزینه‌ از اولین روز مرخصی محاسبه و پرداخت می‌شود. شرایط کامل کمک‌هزینه‌ بارداری را می‌توانید در سایت Tamin.ir ببینید.

آیا امنیت شغلی مادران، پس از مرخصی زایمان تضمین می‌شود؟

بر اساس قانون تنظیم خانواده، کارفرما تا دو سالگی فرزند، حق اخراج یا جایگزینی مادری را که از مرخصی زایمان استفاده می‌کند، ندارد. قرارداد کاری مادر در طی دوران مرخصی به حالت تعلیق درمی‌‌آید و پس از پایان مرخصی، شرکت باید مجددا با مادر همکاری کند.
در صورت اخراج، فرد از حمایت سازمان تامین اجتماعی برخوردار است و می‌تواند با مراجعه به سازمان تامین اجتماعی و ارائه‌ مدارک، از مزایای بیمه بیکاری بهره‌مند شود. همچنین امکان ثبت شکایت قانونی نسبت به رفتار کارفرما نیز محفوظ است و فرد می‌تواند از طریق وزارت کار نسبت به احقاق حقوق خود اقدام کند. البته شرکت‌ها عموما با قانون مرخصی، همسو هستند و مشکلی برای ادامه‌ همکاری مادر ایجاد نمی‌کنند.

آیا خانم‌های خانه‌دار دارای بیمه تامین اجتماعی، می‌توانند از مرخصی زایمان استفاده کنند؟

خانم‌های خانه‌دار امکان استفاده از حقوق دوران بارداری را ندارند. مرخصی مرتبط با بارداری، صرفا در بیمه‌های اجباری پیش‌بینی شده است. بیمه‌های اختیاری سازمان تامین اجتماعی، مثل بیمه‌ زنان خانه‌دار، فاقد این شرایط هستند.
البته بیمه‌های درمان تکمیلی هزینه‌ زایمان را به‌طور کامل پوشش می‌دهند.

حقوق خانم‌های شاغل در دوران مرخصی بارداری چطور محاسبه می‌شود؟

محاسبه‌ حقوق مرخصی مرتبط با بارداری، از طریق فرمول زیر انجام می‌شود:

مبلغ پرداختی = مدت زمان استراحت تجویز شده × معادل دو سوم میانگین دستمزد روزانه در ۹۰ روز قبل از استراحت

قوانین مرخصی زایمان

از مهم‌ترین زیرمجموعه‌های قانون تنظیم خانواده که با مرخصی زایمان در شرکت‌ها و ادارات ایران مرتبط است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بر اساس ماده‌ ۶۸ این قانون، اگر فرد بیمه‌شده یک سال قبل از زایمان حداقل ۶۰ روز حق بیمه پرداخت‌شده داشته باشد، از کمک‌هزینه‌ها، انواع معاینه و معالجه‌های قبل، زمان زایمان و بعد از زایمان بهره‌مند می‌شود.
• طبق ماده‌ی ۷۶، در صورت تشخیص پزشک معتمد تامین اجتماعی مبنی بر خطرناک بودن وظیفه‌ زن کارگر باردار، کارفرما باید کار سبک‌تری به او بدهد.

مواردی که در ادامه ذکر می‌شوند، مربوط به مرخصی استعلاجی هستند:

• بر اساس تبصره‌ ۲ ماده‌ ۲۱ آیین‌نامه‌ مرخصی استعلاجی، مادران می‌توانند تا ۲ سال، روزی ۳‌مرتبه برای شیر دادن به فرزند خود، از شرکت خارج شوند. به شرطی که مجموع این خروج‌ها، از ۱ ساعت بیشتر نشود. در صورتی که فرزند دوقلو باشد، این زمان ۲ ساعت خواهد بود.
• مطابق تبصره‌ ۳ ماده‌ ۲۱ آیین‌نامه‌ مرخصی استعلاجی، اگر به هر دلیل دولت ساعات کار کارمندان را کاهش دهد، مادران امکان استفاده از یک ساعت مرخصی شیردهی به فرزند خود را نخواهند داشت.
• طبق تبصره‌ ۴ ماده‌ ۲۱ آیین‌نامه مرخصی استعلاجی، حفظ پست سازمانی مادرانی که در حال استفاده از مرخصی زایمان هستند، الزامی است.
• بر اساس ماده‌ ۲۱ آیین‌نامه‌ مرخصی استعلاجی، شاغلینی که در حال استفاده از مرخصی بدون حقوق هستند، امکان استفاده از مرخصی زایمان تامین اجتماعی را ندارند.
• طبق ماده‌ ۲۳ آیین‌نامه مرخصی استعلاجی، مدت‌زمانی که زنان شاغل نیمه‌وقت می‌توانند از مرخصی استعلاجی و زایمان استفاده کنند، همانند کارمندان تمام‌وقت است. در طی این مدت، حقوق و مزایای این شاغلین بر اساس مقررات مربوط به خدمت نیمه‌وقت بانوان خواهد بود.

مرخصی زایمان در دیگر کشور‌های جهان

مدت زمان مرخصی زایمان در هر کشور متفاوت است. حال که با قوانین آن در ایران آشنا شدیم، خوب است که نگاهی داشته باشیم به وضعیت سایر کشور‌ها:

جمع‌بندی

قانون تنظیم خانواده تلاش کرده که مادران شاغل عزیز، در مورد هزینه‌ها‌ی بارداری، امنیت شغلی، بیمه و مواردی از این دست، هیچگونه نگرانی نداشته باشند و تمام توجه خود را صرف فرزند دلبند خود کنند.
اگر سوال یا ابهامی در مورد مرخصی، کمک‌هزینه‌ بارداری، بیمه‌ بیکاری و موارد مرتبط دارید، در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
همچنین می‌توانید سایر موضوعات مرتبط با استخدام، قوانین کار و فرصت‌های شغلی را در وبلاگ دیوار ببینید.