ساعت کاری قانون کار | قوانین، شرایط و نحوه محاسبه

ساعت کاری قانون کار برای این وضع شده است که کارگران و کارمندان دقیقاً بر مبنای کاری که انجام می‌دهند، حقوق و مزایا دریافت کنند و کارفرماها هم متر و معیار درستی برای سنجش میزان و نتیجه کار آنها داشته باشند.

دستمزد، بیمه و سایر مزایایی که به افراد تعلق می‌گیرد، بر اساس همین ساعت کاری قانون کار است که از سوی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی ۸ ساعت در روز در نظر گرفته شده است. اضافه و کسر کار هم بر مبنای همین ساعات ارزیابی می‌شود. در ادامه، به بررسی قوانین ساعت کاری قانون کار پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

ساعت کاری قانون کار چند ساعت است؟

قانون کار، ساعات کاری را این‌گونه تعریف می‌کند:

«ساعات کار مدت زمانی است که کارگر یا کارمند نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می‌دهد.»

بر این اساس، افراد شاغل باید مدت زمان ۸ ساعت در روز و ۴۴ ساعت در هفته را برای انجام وظایفی صرف کنند که با کارفرما توافق کرده‌اند. دستمزد، بیمه و مزایای افراد هم بر مبنای همین ساعات کاری محاسبه و پرداخت می‌شود. معمولاً در ابتدای هر سال، ساعت کاری قانون کار اعلام می‌شود.

جدول زیر نشان‌دهنده ساعت کاری قانون کار ۱۴۰۱ است:

اضافه و کسر کار چگونه محاسبه می‌شود؟

مبنای محاسبه اضافه و کسر کار، همین ۸ ساعت کاری قانون کار است. اگر فردی بیش از ساعات مقرر در محل کار حاضر شود، دستمزد ساعات اضافی کار او بر اساس فرمول زیر محاسبه خواهد شد:

دستمزد ۱ ساعت کار × ۴۰٪ × تعداد ساعات اضافه کاری

ساعات اضافه کاری بر اساس قانون کار، نباید بیش از ۴ ساعت در روز باشد؛ در موارد استثنائی، اگر نیاز به اضافه‌کار بیشتر بود، بین کارگر یا کارمند با کارفرما باید توافق شود.

کسری کار هم همانند اضافه کار بر اساس ۸ ساعت حضور در محل کار محاسبه می‌شود و فرمول آن هم دقیقاً مثل اضافه کار است؛ با این تفاوت که نتیجه از حقوق فرد در پایان ماه کسر می‌شود. این کسری، بیمه و سنوات را هم در بر می‌گیرد.

زمان استراحت، ناهار و نماز جزء ساعات کار حساب می‌شود؟

قانون کار برای عادلانه‌شدن میزان کار افراد و حقوق پرداختی از سوی کارفرما، قانون ۸ ساعت کار روزانه را وضع کرده است؛ به همین دلیل ساعات استراحت، ناهار و نماز به‌عنوان ساعات کاری محاسبه نمی‌شود. همچنین زمان‌هایی که افراد برای آمدن به محل کار صرف می‌کنند هم به‌عنوان ساعت کاری در نظر گرفته نمی‌شود.

آیا روزهای پنجشنبه جزء ساعت کاری قانون کار است؟

مبنای ساعات کاری همان ۴۴ ساعت کار در هفتهٔ مصوب قانون کار است. زمان بیشتر از این باید به‌عنوان اضافه کاری در نظر گرفته شود. بااین‌حال اگر ساعات کاری به‌گونه‌ای باشد که از روز شنبه تا چهارشنبه این ۴۴ ساعت کامل نشود، فرد باید ساعات باقی‌مانده را در روز پنجشنبه تکمیل کند؛ اما به‌جز این، اجباری برای حضور در محل کار در روزهای پنجشنبه وجود ندارد.

ساعت کار موظفی چیست؟

ساعت کار موظفی، همان ۸ ساعت قانون کار است که در روزهای هر ماه ضرب می‌شود تا ساعت‌هایی مشخص شود که افراد باید در محل کار خود حاضر باشند. این ساعات بسته به روزهای ماه و تعطیلاتی که در آن وجود دارد، در هر ماه متغیر خواهد بود. در جدولی که در بالا آورده‌ بودیم، ساعات کار موظفی اعلام‌شده از سوی وزارت کار قابل‌بررسی است.

ساعت کاری قانون کار برای همه مشاغل یکسان است؟

ساعت کار قانونی برای همه مشاغل به‌جز آنهایی که با عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور شناخته می‌شود، یکسان و همان ۴۴ ساعت در هفته مد نظر است. ساعات کاری مشاغل سخت ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته است.

در ادامه، فهرست مشاغل سخت را مشاهده می‌کنید:

• معدن؛
• استخراج؛
• کار با مواد رادیواکتیو؛
• کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب؛
• تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره‌ها؛
• کار روی خطوط و پست‌های انتقال برق با فشار ۶۳ کیلوولت و بیشتر؛
• پخت آسفالت دستی، قیرپاشی، شن‌پاشی و مالچ‌پاشی؛
• مخازن سربسته، حفر قنات‌ها، چاه‌ها و فاضلاب‌ها؛
• کار در مخازن جوشکاری؛
• سم‌پاشی مزارع، باغات، ضدعفونی کردن طویله‌ها، اصطبل‌ها و مرغداری‌ها؛
• کار در کارگاه‌های سالامبورسازی، دباغی و روده پاک‌کنی، گندآبروها؛
• جمع‌آوری و حمل و دفن زباله شهری؛
• کار در دامداری و مرغداری؛
• کار در ارتفاع بیش از ۵ متر؛
• غواصی؛
• آتش‌نشانی؛
• کارهایی که منجر به ازدست‌دادن شنوایی می‌شود؛
• تولید حشره‌کش و انواع سموم شیمیایی؛
• خبرنگاری:
• کار با وسایل ارتعاشی؛
• کار در زندان و ندامتگاه؛
• کار در مراکز روانی و ارتباط با بیماران خطرناک؛
• رانندگی؛
• علوم آزمایشگاهی، فوریت‌های پزشکی، مامایی، هوشبری و مشاغل زیرمجموعه.

نکته: مشاغل سخت و زیان‌آور به ۲ دسته تقسیم می‌شود:

• گروه الف:

در برخی مشاغل سخت، اگر تمهیدات ایمنی و بهداشتی از سوی کارفرما رعایت شود، این مشاغل از فهرست شغل‌های سخت و زیان‌آور حذف می‌شوند.

• گروه ب:

مشاغلی هستند که با وجود رعایت موارد ایمنی و بهداشتی، مقداری از سختی آن‌ها کاسته می‌شود، ولی از این فهرست خارج نمی‌شوند.

چه قوانینی در رابطه با ساعت کاری قانون کار تصویب شده‌ است؟

وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، مجموعه قوانینی را برای رعایت اعتدال بین کارگر و کارمند و کارفرما، از حیث ساعات کاری مصوب کرده و تلاش داشته تا حقوقی از دو طرف، به‌خصوص کارگران تضییع نشود.

فهرست این قوانین و خلاصه‌ای از آنها در ادامه قابل‌مشاهده است:

• مواد ۲ و ۳ قانون کار: به تناسب کار و حقوق دریافتی اشاره می‌کند.
• ماده ۵۱ قانون کار: ساعات کاری را در هر روز ۸ و هر هفته ۴۴ تعیین کرده است.
• ماده ۵۹ قانون کار: به موضوع اضافه کار می‌پردازد.
• ماده ۶۱ قانون کار : بیان می‌کند که دادن کار اضافی به کارگران شب‌کار و هم کارهای سخت و زیان‌آور به آنها ممنوع است.
• ماده ۶۲ قانون کار: روزهای جمعه و روزهای تعطیل شامل دستمزد می‌شود.
• ماده ۶۳ قانون کار: روز ۱۱ اردیبهشت (۱ می) روز کارگر تعطیل است و باید دستمزد به افراد تعلق گیرد. در صورت کار هم اضافه‌کاری در نظر گرفته می‌شود.
• ماده ۱۵۰ قانون کار: ساعاتی را در ماه رمضان برای نماز، افطار و سحری تعیین کرده است که باید جزء ساعت کاری قانون کار محاسبه شود.

جمع‌بندی

وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی با وضع ساعت کار مشخص، به دنبال این بوده است که حقوقی متناسب با کار افراد به آنها پرداخت شود. همچنین تلاش داشته با تعیین این ساعات، شرایطی برای افراد ایجاد کند که آنها بتوانند به سایر امور فردی و خانوادگی خود نیز بپردازند.

امیدواریم این مطلب برای شما مفید وقع شده باشد. اگر سؤال یا ابهامی در مورد ساعت کاری قانون کار و سایر موضوعات مرتبط دارید، در بخش نظرات با ما مطرح کنید.

جدیدترین آگهی‌های استخدام را در دیوار ببینید