وقتی ما به اروپا خودرو صادر می‌کنیم!
بررسی داستان صادرات خودروهای داخلی به اروپا به قلم مسیح فرزانه
چند روز پیش بود که درحال بالا و پایین کردن اخبار روزانه سایت‌ها پیش از شروع ساعت کاری در دفترم بودم که ناگهان خبر جالبی نظرم را به خودش جلب کرد. خبرگزاری ایسنا در بخش سرویس اقتصادی از قول مسئولین گمرک جمهوری اسلامی ایران نوشته بود: صاردات پراید به اسپانیا!
تیتر خبر کنجکاوم کرد تا نگاهی به محتوای آن بیاندازم. در متن خبر نوشته بود در سال گذشته (یعنی ۱۳۹۸) خودروسازان وطنی موفق به صادرات حدود ۱۳۰۰ دستگاه خودرو به ۹ کشور دنیا (از جمله اسپانیا!) به ارزش ۵ میلیون و ۷۲۲ هزار دلار شده‌اند!
دیدن نام یک کشور اروپایی که خود موطن برند سئات (از زیر مجموعه‌های گروه خودروسازی فولکس واگن آلمان) است، برای من علامت سئوال‌هایی را به همراه داشت. کشورهایی که مقصد ماشین‌هایی چون ساینا، پراید، تیبا، کوئیک، سمند، پژو پارس، پژو ۲۰۷، هایما و دنا بودند به ترتیب آمار شامل عراق، آذرباییجان، سوریه، هنگ کنگ و سپس اسپانیا می‌شدند و اسامی کشورهایی چون تایوان، چین، ترکیه و امارات در مقام‌های بعدی قرار می‌گرفتند.
بیشتر بخوانید: موشکافی طراحی مرسدس مایباخ S کلاس ۲۰۲۱
نکته جالب‌ترِ این آمار رسمی از یک خبرگزاری رسمی آن بود که بیشترین تنوع صادراتی متعلق به خودروهای تیبا، ساینا، کوئیک، وانت آریسان، پژو پارس، پراید ۱۳۱ و رهام و آن‌هم به مقصد کشور اسپانیا بود! این موضوع به کنار که می‌توانیم حدس بزنیم این خودروها در چنین بازارهایی چقدر قدرت رقابت با برندهای صاحب نام دارند و چه مقدار پتانسیل برای واردات ارز به کشور دارند. مسئله مهم دیگری که باید مد نظر قرار داد این است که چقدر خوب شد که بعد از چند دهه ما هم خودروساز شدیم و به صادرات هم رسیدیم. آن هم با پراید!
خودرویی که به گفته سردار کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور ناجا (در مقاله‌ای که در جام‌جم در تاریخ در ۲۰ مرداد ۹۸ منتشر شده بود)، درمورد شماره گذاری پراید گفته بود: «شماره‌گذاری پراید از سال آینده با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت متوقف می‌شود». وی در ادامه افزوده بود: «باتوجه به این که خودروی پراید، آزمایش های ایمنی را پشت سر نگذاشته، به همین جهت پس از ۱۲ سال تذکر به شرکت تولیدکننده، از سال ۹۹ با هماهنگی وزارت صمت، این خودرو دیگر شماره‌گذاری نمی‌شود».
ولی شاید بهتر باشد از زاویه دیگری به داستان نگاه کنیم و ببینیم چگونه ما صادر کننده خودرو به اسپانیا شدیم! دقیقا ۲۳ خرداد ۱۳۹۷ بود که خبرگزاری ایرنا در در سرویس اقتصادی خود خبر از عقد قرارداد همکاری بین شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران (ISQI) و مرکز تست خودروی اسپانیا با نام IDIADA داد.
«اشکان گلپایگانی» مدیرعامل این شرکت با اعلام امضای این قرارداد در تهران، افزود: «مذاکره ها با پشتیبانی و حمایت سازمان ملی استاندارد ایران و به منظور توسعه دانش بر اساس استانداردهای روز اتحادیه اروپا برای تایید نوع خودرو صورت گرفت.
وی همچنین گفته بود: «در چارچوب این قرارداد، امکان صدور گواهینامه E-MARK برای خودروهایی که در مرکز تست ISQI آزمون می‌شوند، وجود خواهد داشت». درخصوص IDIADA باید بگویم که این مرکز تست در سال ۱۹۷۱ در سانتا اولیویا تاسیس شد و حالا در ۲۴ کشور دنیا دارای مرکز تست و بیش از ۲۴۰۰ نفر نیرو دارد که البته حدود ۲۰ درصد سهام این شرکت متعلق به مرکز تست و کارشناسی Applus در اسپانیاست.
ظاهرا اینطور به نظر می‌آید که نمونه‌های محدودی از خودروهای تولید داخل پیش از ورود به بازار کشور (یعنی نمونه‌های پروتو تایپ) برای دریافت برخی تاییدیه‌های فنی و ایمنی به اسپانیا فرستاده می‌شوند تا توسط کارشناسان این مرکز بررسی شوند و احیانا نواقص آنها برطرف شود. اما این داستان در حالی روی می‌دهد که چند روز پیش در ۳ آذر ۱۳۹۹، خبرگزاری ایسنا در گفتگو با محمد رضا نجفی‌منش (عضو اتاق بازرگانی تهران) از قول ایشان آورده بود: اینکه گمرک اعلام کرده ما کمتر از ۶ میلیون دلار صادرات خودرو داشته‌ایم اصلا غیرقابل باور نیست، بلکه در واقع می‌توان در ایران به صادرات ۶ میلیارد دلاری خودرو نیز فکر کرد!
بیشتر بخوانید: نگاهی به مشخصات فنی تارا؛ محصول جدید ایران خودرو
این صحبت‌های آقای نجفی‌منش در حالی گفته می‌شود که شرکت دایملر مالک برند مرسدس بنز که یکی از باارزش‌ترین برندهای دنیاست، در آمار رسمی‌اش اعلام کرده بود که در سال ۲۰۱۹ از مجموع ۲.۳ میلیون دستگاه خودرویی که صادر کرده به سودی معادل ۴.۵ میلیارد دلار دست یافته، که اگر گفته نجفی‌منش را در کنار این اعداد قرار دهیم، یعنی میزان صادرات خودرو از کشور ما ۱.۵ میلیارد دلار ارز بیشتری از صادرات کمپانی مرسدس بنز در سال گذشته میلادی عاید کشور می‌کند.
در هر حال انتظار می‌رود از افرادی نظیر ایشان که سال‌هاست در صنعت این کشور مو سفید کرده‌اند و در چیزی بیش از ۱۵ شرکت صنعتی و اتاق بازرگانی و … به عنوان مدیر عامل، رئیس هیئت‌مدیره گرفته تا منشی و … مشغول به فعالیت هستند، کمی با تامل و تحقیق و مطالعه بیشتر و اشراف کامل به آمار جهانی به چنین مواردی اشاره کنند. اگر چه از مسئولین محترم گمرک هم انتظار نمی‌رود که این دست خودروها را جزوی صادرات محسوب کنند!
با تمامی این اوصاف باید به ماجرا منطقی نگاه کنیم. در واقعیت و در بازارهای بین‌المللی، ما نه صادر کننده خودرو به اروپا هستیم و نه تولید کننده. همچنان برخی خودروهایی که در کشور مونتاژ می‌شوند از نقطه نظر فنی و کیفیتی و ایمنی دچار مشکلاتی است که پیشنهاد می‌شود با تمامی ظرفیت‌ها ابتدا بازار و مشتری داخلی را تکریم و حمایت کرده و سپس به فکر فتح قله‌های بین‌المللی در بخش صنعت خودرو باشیم. با پتانسیل‌های بکری که داریم ما باید از خودمان شروع کنیم.
